Nadciśnienie tętnicze, można uznać za chorobę XXI wieku. Jest to jedno z najczęściej występujących schorzeń układu krążenia, a zarazem główna przyczyna rozwoju choroby niedokrwiennej serca i udarów mózgu. W ostatnich latach, zauważa się coraz większy wzrost liczby osób zmagających się z chorobą nadciśnieniową. Jak wynika z badań przeprowadzonych przez różne instytucje, na nadciśnienie tętnicze w Polsce choruje ponad 10 mln dorosłych ludzi. Można by pomyśleć, że dotyczy ona tylko ludzi w starszym wieku.

Jednakże, jak się okazuje coraz częściej dotyczy chorych w przedziale wiekowym od 18 do 79 roku życia. Jednakże, zauważa się ten problem już u siedemnastolatków oraz osób, które przekroczyły 80 lat. Jak można zauważyć, częstotliwość zachorowań wzrasta wraz z osiąganym wiekiem. U młodych ludzi zazwyczaj występuje w wyniku zachorowań na inne choroby i wówczas nazywa się go nadciśnieniem wtórnym. Z kolei u starszego pokolenia choroba ta nosi nazwę nadciśnienia samoistnego, gdyż nie można do końca zdiagnozować jej przyczyny.

Nadciśnienie tętnicze

Nadciśnienie tętnicze, niestety jest chorobą przewlekłą. Bardzo rzadko udaje się ją pokonać i wyleczyć. Jest to możliwe do osiągnięcia tylko w przypadku usunięcia przyczyny, która wywołuje tą chorobę. W innym przypadku jest nieuleczalna i można jedynie ją obserwować, kontrolować i łagodzić jej objawy. Jak się okazuje, to jak nadciśnienie tętnicze będzie przebiegało i rozwijało się w organizmie ludzkim, zależy od tego jak wcześnie zostanie ono zdiagnozowane u pacjenta oraz jak szybko zostanie podjęte leczenie.

Im szybciej podejmie się terapie, tym mniejsze są szanse na powikłania. Jednakże w tym miejscu, należy zaznaczyć, iż głównym problemem jest fakt, że wielu ludzi nie zdaje sobie nawet sprawy z tego że choruje na tą chorobę. Dzieje się tak, dlatego, że nadciśnienie tętnicze początkowo nie daje żadnych symptomów, nie boli, a nawet przez długie lata może przebiegać bardzo łagodnie i bezobjawowo. Nie zmienia to jednak faktu, że jeśli podejrzewamy u siebie taką chorobę należy jak najszybciej zgłosić się do lekarza po pomoc, gdyż nie leczone nadciśnienie może doprowadzić do kalectwa, a nawet przedwczesnej śmierci.

Ciśnieniomierz naramienny HAXE Ora210

Automatyczny ciśnieniomierz naramienny HAXE Ora210

Zazwyczaj o tym, że chorujemy na chorobę nadciśnieniową dowiadujemy się przypadkiem, podczas rutynowych, kontrolnych badań u lekarza. Najczęściej doktor odkrywa ją u pacjenta w trakcie dokonywanego pomiaru wartości ciśnienia. Nie można jednak opierać się wyłącznie na jednym badaniu ciśnienia. Specjalista musi przeprowadzić wywiad, zlecić dodatkowe badania, a następnie przez pewien okres czasu powtarzać i porównywać wyniki pomiaru. Dlatego też, w tym miejscu należało by odpowiedzieć na pytania: Co to jest nadciśnienie tętnicze?, Co przyczynia się do powstawania tej choroby? Jaka jest klasyfikacja nadciśnienia tętniczego i jakie są jego rodzaje?

Otóż nadciśnienie tętnicze, inaczej nazywane hipertensja to najściślej mówiąc choroba nadciśnieniowa. Jest to schorzenie przewlekłe i dotyczy układu krwionośnego. Objawia się okresowym lub stałym podwyższonym ciśnieniem tętniczym krwi powyżej ustalonej za prawidłową granicę normy tj. 140 mmHg w przypadku ciśnienia skurczowego (zwanego górnym), natomiast w odniesieniu do ciśnienia rozkurczowego (zwanego dolnym) powyżej 90 mmHg. Można także powiedzieć, że jest to stan, w którym albo serce za szybko pracuje niż jest to wymagane, albo naczynia krwionośne nie dostarczają odpowiedniej ilości krwi do serca w wyniku nadmiernie zwężonych ścian np. poprzez utrzymujący się wysoki cholesterol w żyłach człowieka. Ciśnienie tętnicze to siła, z jaką krąży krew w naczyniach krwionośnych. Za ciśnienie krwi, która płynie w żyłach odpowiadają dwa podstawowe czynniki tj. serce, które pełni rolę pompy oraz wspomniane wcześniej naczynia krwionośne.

Co wpływa na ciśnienie krwi?

Obecnie przyjmuje się, że na wysokość ciśnienia wpływają:

  • genetyka,
  • posiadany wiek,
  • płeć (mężczyźni mają większe ryzyko zachorowań niż kobiety),
  • stosowanie używek (palenie papierosów, picie alkoholu, zażywanie narkotyków),
  • siedzący tryb życia oraz brak aktywności ruchowej,
  • zmęczenie, brak snu,
  • otyłość, nadwaga,
  • wysoki poziom cholesterolu,
  • nieodpowiednia dieta,
  • stres, ciągły pośpiech,
  • wysiłek fizyczny,
  • rozwój cywilizacyjny,
  • urbanizacja,
  • migracja ludności (problemy z zaklimatyzowaniem w nowym środowisku),
  • warunki klimatyczne,
  • czynniki biogeograficzne.

Powszechnie w różnych literaturach medycznych oraz w broszurkach dostępnych w przychodniach, poradniach, sklepach medycznych, aptekach lub innych instytucjach można spotkać się z klasyfikacją nadciśnienia tętniczego. Takie informacje mają na celu porównanie ciśnienia krwi zapisanego na ciśnieniomierzu podczas samodzielnego badania pacjenta z opracowanymi medycznie wartościami ciśnienia.

Rodzaje nadciśnienia tętniczego

W zależności od przyczyny powstawania nadciśnienia tętniczego obecnie wyróżnia się cztery rodzaje nadciśnienia:

  1. Nadciśnienie tętnicze pierwotne – nazywane jest inaczej samoistnym lub idiopatycznym. W tym przypadku nie można ustalić konkretnej przyczyny powstania tej choroby, ani jej usunąć za pomocą medycznej interwencji. W Polsce ten rodzaj choroby nadciśnieniowej dotyczy 95% chorych. Zazwyczaj ujawnia się u kobiet pomiędzy 30 a 50 rokiem życia. Powszechnie uznaje się, że nadciśnienie wywołują czynniki środowiskowe i genetyczne, które doprowadzają do zaburzenia pewnych procesów uczestniczących w regulacji ciśnienia tętniczego. Mogą to być m.in.: choroby dziedziczone od bliskich, menopauza, niewłaściwa dieta, stres, nadwaga lub otyłość, nerwice, stosowanie używek, przyjmowanie tabletek antykoncepcyjnych oraz tabletki zawierające sterydy. Choroba ta może rozwijać się w organizmie człowieka nawet kilka lat, nie dając żadnych konkretnych i niepokojących objawów. Zazwyczaj jest rozpoznawana podczas rutynowych, kontrolnych badań. Niekiedy na początku rozwijania się choroby wartość ciśnienia jest niestabilna. Takie zaburzenia mogą być wywołane przez stres, zmęczenie czy napięcie nerwowe. Z kolei najczęstszymi objawami występującymi w nadciśnieniu pierwotnym są: zaburzenia snu, nadpobudliwość nerwowa, kołatanie serca, szumy uszne, zawroty głowy, przemijający ucisk w głowie oraz umiarkowanie podwyższone ciśnienie krwi.
  2. Nadciśnienie tętnicze wtórne – nazywane inaczej objawowym, ze względu, iż znana jest przyczyna jego powstawania. W Polsce ten rodzaj choroby nadciśnieniowej dotyczy 5% chorych i jest ona bardzo niebezpieczna dla zdrowia ludzkiego. Do najczęstszych przyczyn powstawania nadciśnienia wtórnego należą: choroby dotyczące nerek, ostre stany zapalenia kłębuszków nerwowych, wodonercze, choroby dotyczące tętnic nerkowych, choroby nadnerczy i tarczycy, guzy i urazy mózgu, choroby dotyczące układu krążenia, nadciśnienie spowodowane ciążą, bezdech senny, silny stres, stosownie używek, leki hormonalne itd. Wymienione wyżej czynniki wywołujące chorobę są w większości przypadkach leczone operacyjnie, a pojawiające się przy tych schorzeniach nadciśnienie jest zazwyczaj eliminowane.
  3. Nadciśnienie tętnicze oporne – występuje wtedy, gdy pomimo stosowania odpowiedniej terapii farmakologicznej tj. 3 lub więcej leków, nie przynosi oczekiwanych rezultatów i nie osiąga się tym samym docelowego ciśnienia tętniczego. Dzieje się tak najczęściej w sytuacji kiedy pacjent nie przestrzega zaleceń lekarza, są stosowane używki, a także niewłaściwe nawyki żywieniowe lub zażywane leki, które osłabiają działanie zalecanych przez specjalistów leków.
  4. Nadciśnienie tętnicze złośliwe – jest ono najgroźniejsze dla zdrowia i życia ludzkiego. Jest ono stwierdzane kiedy wartość ciśnienia rozkurczowego jest powyżej 120-140 mmHg. Towarzyszą mu liczne powikłania narządowe, a zwłaszcza niewydolność nerek i serca. Nadciśnienie objawia się bólami i zawrotami głowy, dusznościami, bólami w klatce piersiowej, a także ogólnym osłabieniem. U chorych z nadciśnieniem tętniczym złośliwym występuje duże prawdopodobieństwo udaru mózgu i niewydolności serca. Zaleca się, aby leczenie osób z tą chorobą odbywało się w warunkach szpitalnych przy ciągłym monitorowaniu ciśnienia. Nie leczone może doprowadzić do śmierci w ciągu kliku dni lub miesięcy.

Skutki nadciśnienia

Długotrwałe, nieleczone nadciśnienie tętnicze może spowodować groźne powikłania dla organizmu ludzkiego. To w jakim tempie się rozwijają oraz z jaką intensywnością, zależy od indywidualnych uwarunkowań i predyspozycji chorego. Skutki nadciśnienia tętniczego zazwyczaj dotyczą układu sercowo – naczyniowego, jak również innych narządów ludzkich. Do najczęstszych powstających powikłań zalicza się: zawał serca, udar mózgu, tętniaki aorty, ryzyko wytępienia choroby miażdżycowej i wieńcowej, uszkodzenie nerek i wzroku, upośledzenie narządów ruchu, a także nadmierna pobudliwość, bezsenność, omdlenia, szumy uszne, bóle i zawroty głowy, nudności i wymioty, nadmierna potliwość, krwawienia z nosa, kołatanie serca oraz ucisk w klatce piersiowej.

W zależności od przyczyny występowania oraz rodzaju nadciśnienia tętniczego leczy się go metodą farmakologiczną poprzez zażywanie odpowiednich leków przepisanych przez specjalistów. Istnieje także druga metoda leczenia w sposób niefarmakologiczny, czyli poprzez zastosowanie specjalnej diety bogatej w niezbędne warzywa, owoce i inne produkty. Istotne jest, by osoby z chorobą nadciśnieniową regularnie dokonywały pomiaru wartości ciśnienia za stosując dobry aparat do mierzenia ciśnienia.

Należy w tym miejscu podkreślić, że chorzy na nadciśnienie tętnicze powinni przestrzegać pewne ściśle określone zasady, które pokazują jak należy postępować, aby nie doszło do niepożądanych powikłań. Do najważniejszych z nich należy:

  1. Zapoznanie się z przyczynami, objawami, skutkami oraz sposobem leczenia choroby.
  2. Dokonywanie przez chorego regularnego pomiaru ciśnienia krwi.
  3. Unikanie siedzącego trybu życia, podjęcie aktywności fizycznej co najmniej 30 minut dziennie.
  4. Opracowanie i przestrzeganie odpowiedniej diety, bogatej w witaminy i minerały – zwłaszcza potas.
  5. Unikanie zażywania wszelkiego rodzaju używek, a także palenia papierosów i picia alkoholu.
  6. Unikanie sytuacji stresujących, pozytywne nastawienie się do ludzi i otoczenia.
  7. Stosowanie się do zaleceń lekarza, ścisłe przestrzeganie jego wskazówek oraz do wybranej metody leczenia.
  8. Regularne odwiedzanie lekarza i przeprowadzanie badań kontrolnych.
  9. Nie przerywanie samoistnie leczenia nadciśnienia.