Nadciśnienie tętnicze (NT) jest najczęstszą chorobą sercowo-naczyniową w społeczeństwach rozwiniętych (w naszym kraju z problemem zbyt wysokiego ciśnienia zmaga się około 9 milionów osób). W większości przypadków jego przebieg jest skąpoobjawowy. Sprawia to, iż pacjenci bardzo często dowiadują się o chorobie dopiero w momencie wystąpienia u nich zagrażających życiu powikłań — między innymi zawału serca, udaru mózgu, czy też niewydolności serca.

Kiedy mówimy o nadciśnieniu tętniczym?

Nadciśnienie tętnicze jest chorobą, która charakteryzuje się nieadekwatnym do sytuacji podwyższeniem ciśnienia tętniczego krwi (skurczowego lub rozkurczowego). Próg odcięcia dla osób chorych stanowi wartość powyżej 140/90 mmHg. Ciśnienie w granicach 130-139/85-89 mmHg określa się jako ciśnienie wysokie prawidłowe – stan ten predysponuje do wystąpienia NT w przyszłości i wymaga wprowadzenia postępowania niefarmakologicznego (między innymi diety).

Jak objawia się nadciśnienie tętnicze i czym skutkuje brak jego leczenia?

Jak już wspominaliśmy, NT w większości przypadków nie powoduje żadnych objawów. Co za tym idzie, większość pacjentów początkowo nie wie o swojej chorobie, a tym samym się nie leczy. W dłuższej perspektywie czasu prowadzi to do rozwinięcia się groźnych dla życia powikłań narządowych (ich łączną śmiertelność sięga około 40 do 50%, co sprawia, że stanowią one główną przyczynę przedwczesnych zgonów w krajach rozwiniętych). Spośród nich można wymienić:

  • Choroba niedokrwienna serca – wynika z upośledzenia mechanizmów zaopatrujących serce w tlen (głównie poprzez miażdżyce tętnic wieńcowych). Objawia się występowaniem bólu w klatce piersiowej podczas wysiłku fizycznego i jego ustępowaniem podczas odpoczynku.
  • Zawał mięśnia sercowego – stan bezpośredniego zagrożenia życia wynikający z martwicy niedotlenionych komórek serca. Podobnie, jak choroba niedokrwienna, której jest skrajną formą, objawia się przede wszystkim bardzo silnym bólem w klatce piersiowej (ból nie ustępuje w spoczynku). Nieleczony prowadzi w większości przypadków do zgonu (blisko 90 tysięcy zgonów rocznie w naszym kraju).
  • Niewydolność serca – stan upośledzenia funkcji serca, jako pompy tłoczącej krew. W zależności od charakteru i stopnia zaawansowania może objawiać się między innymi dusznością podczas wysiłku, obrzękami, czy też w skrajnych przypadkach pełną niepełnosprawnością.
  • Udar mózgu – ostra, potencjalnie zagrażająca życiu choroba neurologiczna. U jej podłoża leży niedokrwienie i śmierć neuronów (udar niedokrwienny) lub też niekontrolowany krwotok niszczący fragment mózgu. Każdego roku notuje się naszym kraju około 60 tysięcy nowych zachorowań, a sam udar jest jedną z głównych przyczyn niepełnosprawności u dorosłych.

Oczywiście, to tylko najpowszechniej występujące przykłady chorób, których występowanie jest bardzo silnie związane z nadciśnieniem tętniczym.

Leczenie nadciśnienia tętniczego – zapobieganie powikłaniom

Leczenie nadciśnienia tętniczego ma za zadanie przede wszystkim redukować prawdopodobieństwo występowania u pacjenta powikłań, a tym samym zmniejszać ryzyko jego przedwczesnego zgonu. Najprościej, wyróżnić w nim można postępowanie niefarmakologiczne (dieta, regularny wysiłek fizyczny, czy też redukcja nadwagi i otyłości), farmakologiczne (leki zalecone przez lekarza) oraz regularnie dokonywane domowe pomiary wartości ciśnienia.  W tym miejscu warto również zaznaczyć, iż skuteczne zapobieganie powikłaniom NT jest wynikiem współpracy pomiędzy lekarzem i pacjentem ściśle trzymającym się jego zaleceń.

Leczenie nadciśnienia tętniczego – postępowanie niefarmakologiczne

Postępowanie niefarmakologiczne jest bardzo skuteczne i wielu pozwala pacjentowi uniknąć konieczności przyjmowania leków hipotensyjnych. Składa się na nie przede wszystkim:

  • Redukcja masy ciała i utrzymanie jej na prawidłowym poziomie – europejskie i światowe towarzystwa naukowe zalecają redukcja BMI poniżej 25 kg/m2.
  • Stosowanie diety śródziemnomorskiej – opiera się w głównej mierze na spożyciu ryb, owoców morza, warzyw oraz oliwy z oliwek. Mięso odgrywa w niej drugoplanową rolę.
  • Zmniejszenie spożycia soli kuchennej – zalecana dzienne dawka soli to 5-6 gramów (łącznie z solą zawartą w produktach spożywczych).
  • Odpowiednie aktywność fizyczna – zalecane jest 45 minut codziennego, umiarkowanego wysiłku fizycznego. Świetnie sprawdzi się tu również zasada tak zwanych 10000 kroków dziennie.
  • Zaprzestanie palenia oraz zmniejszenie spożycia alkoholu – tytoń jest bardzo szkodliwy dla układu sercowo-naczyniowego oraz może wywoływać wiele nowotworów (między innymi raka płuca, który jest najczęstszym nowotworem w populacji pod względem liczby zachorowań i zgonów). Dopuszczalna dawka alkoholu to około 20 gramów u mężczyzn i 10 u kobiet.

Regularne pomiary ciśnienia – sprawdzony ciśnieniomierz

Równie ważnym, co postępowanie farmakologiczne i niefarmakologiczne, elementem leczenia NT jest regularna, domowa kontrola ciśnienia. Dokonywać jej należy z wykorzystaniem atestowanego i sprawdzonego ciśnieniomierza. Spośród sprzętów dostępnych na rynku polecić warto następujące modele:

Na rynku znaleźć można również ciśnieniomierze nadgarstkowe oraz tradycyjne. Te drugie wymagają od użytkownika samodzielnego napompowania mankietu oraz wysłuchiwania tonów za pomocą stetoskopu.

Podsumowując, nadciśnienie tętnicze jest chorobą bardzo groźna, latami niszczącą organizm niczego niepodejrzewającego pacjenta. Stąd też bardzo ważne są regularne pomiary ciśnienia, a przypadku wykrycia NT przestrzeganie wszystkich zaleceń lekarskich.